ស្នាមញញឹម
ស្នាមញញឹម
ថ្ងៃនេះបានជួបស្នាមញញឹមមួយនៅពេលចេញពីផ្ទះមកកន្លែងធ្វើការ។ ជាស្នាមញញឹមដែលកុមារីម្នាក់បានបង្ហាញឱ្យឃើញ។ គេឈរនៅមាត់ផ្លូវកាច់ជ្រុងច្រកចូលផ្ទះខ្ញុំ តាមពិតទៅខ្ញុំដូចមិនដែលស្គាល់នាងតូចនេះទេ តែក៏មិនភ្លេចញញឹមទៅរកនាងតូចនោះវិញ ដោយនិយាយពាក្យ ហេឡូ ទៅរកនាងផង។ ទម្លាប់អាក្រក់ក្នុងការប្រើពាក្យបរទេសនេះ មានប្រយោជន៍ផង និងសាំផង។
បានជានិយាយដូច្នេះព្រោះងើបពីគេងបានបើកសៀវភៅរបស់សម្តេចសង្ឃ ជួន ណាត លោកប្រដៅឱ្យជួយលើកតម្កើងអក្សរសាស្រ្តជាតិ ទាំងរាស្រ្តទាំងសង្ឃ ខំផ្ចង់ប្រើអក្សរជាតិយើងទើបរុងរឿងបាន។
លុះជិះផុតបន្តិចទៅទើបនឹកឃើញថា ចុះវាទាស់អី បើនិយាយពាក្យថា សួស្តី ទៅនាងតូចនោះ? មិនព្រមរៀននិយាយពាក្យងាយៗសោះខ្ញុំ។
ស្នាមញញឹម 
ក្មួយសូមជំរាបសួរ លោកអ៊ុំស្រី ជាទីគោរព ..
ខានជួបនិយាយលេង ជាមួយ លោកអ៊ុំ យូរមកហើយ តើលោកអ៊ុំស្រី
មានសុខទុក្ខ យ៉ាងដូចម្ខេចដែរ មួយរយះកន្លងមកនេះ ?
សំរាប់ក្មួយ វិញ មានសុខទុក្ខ ធម្មតា នោះទេ ។
ចំពោះអ្វីដែល លោកអ៊ុំស្រី បានចុះផ្សាយថ្ងៃនេះ វាពុំមានអ្វីចំឡែក
ប្លែកខុសពីការពិត ឬ ធម្មជាតិ នោះទេ ។ ក្មួយ គិតថា នេះ ជារឿង យ៉ាងសាមញ្ញ
ណាស់ ក្នុងជិវភាព របស់ មនុស្សទូទៅ ប៉ុន្ដែ រឿងដែលចំលែក គឺមនុស្សភាគច្រើន
បែរជា យល់ថា នេះ ជារឿង មិនសមគួរ ទៅវិញ ។
បុរាណសុភាសិតពោលថា »» ថោកអ្វីនឹងដៃ ថ្លៃអ្វីនឹងមាត់ »» ។ ពាក្យនេះ មិនមែន មានត្រឹមតែ នៅទីនេះ ឬ វេលានេះ នោះទេ ក្នុងប្រទេសកម្ពុជា យើង
តែចាប់មានឡើង តាំងពីយូរលង់ណាស់មកហើយ មិនថាត្រូវបានផ្សព្វផ្សាយ
ក្នុងប្រពន្ធ័អប់រំ សិក្សា នោះទេ សូម្បីតែ ក្នុងជិវភាព ប្រចាំថ្ងៃ ក៏លឺជាញឹកញាប់
ណាស់ដែរ ។ ប៉ុន្ដែ មនុស្សជាច្រើន នៅតែមិនយកមកបដិបត្ដិ សោះ នៅក្នុង
សង្គម ដែលពួកគេ កំពុងរស់នៅ ។
ការនិយាយពាក្យសួស្ដី ឬ ការលើកដៃសំពះ ឬ លំឱនកាយ គោរព ក្មួយយល់ថា
ជាកាយវិការសាមញ្ញ ។ វា ដូចជា មិនបានបង្ហាញអ្វីឲ្យយល់ឃើញថា
ខុសឆ្គង នាំឲ្យអាប់ឱន ឋានះ យសសក្ដិ អ្វីបន្ដិចឡើយ ។ ដូចជា ឧទាហរណ៏ ខាងលើ របស់ លោកអ៊ុំ អញ្ចឹង ! ការនិយាយពាក្យរាក់ទាក់ ស្វាគមន៏ ទៅកាន់
បុគ្គល មានវ័យទាបជាង គឺជារឿងល្អប្រសើរ ដែល បុគ្គលមានវ័យ ចំណាស់
គួរធ្វើ ឲ្យបានញឹកញាប់ នៅក្នុងសង្គម ព្រោះដូចជា ការចែករំលែក ឬ ផ្ដល់ជាគំរូ
ល្អ ដល់ក្មេងៗ ដើម្បីឲ្យពួកគេ កាន់តែ មានទឹកចិត្ដ សប្បាយរីករាយ ក្នុងការ
ធ្វើសេចក្ដីល្អ ឬ សិលធម៌ ដែលចេញពី ឥរិយាបថ របស់ពួកគេ ។ នេះ ជាទង្វើ
មួយ ដ៏ប្រពៃ ដែលជនជា បុគ្គលវ័យចំណាស់ គប្បីបង្ហាត់បង្ហាញ ។ វា មិនមែន
អ្វីលំបាក ឬ នាំឲ្យបាត់បង់ សេចក្ដីគោរព ដល់ពួកគាត់ នោះទេ ។ ហេតុនេះ ហើយ
មនុស្សវ័យចំណាស់ គួរតែ ធ្វើរឿងដូច្នោះ ឲ្យបានច្រើន ។
នៅទីនេះ មនុស្សចាស់ ឬ អ្នកមានឋានះធំ ( ថៅកែ ឬអ្នកចាត់ការធំៗ )
ពួកគេ ក៏ចេះគោរព ដល់ កម្មករ តូចតាច ច្រើននោះដែរ ពេលដែលត្រូវបានគោរព
ឬ និយាយពាក្យសម្ដី ស្វាគមន៏ ទៅកាន់ ។ នេះ ធ្វើឲ្យទំនាក់ទំនង រវាង មនុស្ស
ក្នុងសង្គមនេះ សំដែងបាន ឬ តំនើរការបានយ៉ាង ល្អប្រសើរ ។ ចំពោះស្រុកខ្មែរ
ប្រហែលជា មកពីបុណ្យសក្ដិធំៗ ហើយ បានជា មើលអ្នកតូចតាច ដូចធូលី ។
ក្មួយសូមចូលរួម ត្រឹមនេះនោះទេ ! ហើយប្រសិនជា មានចំណុចខ្វះខាត សូមលោកអ៊ុំស្រី ជួយណែនាំ បង្ហាត់បង្ហាញ ក្មួយប្រុស ម្នាក់នេះ ផង
ដោយសេចក្ដីគោរព ពីក្មួយប្រុស ពិសិដ្ឋ
សូមអរគុណ !
ដឹងខ្លួនអញ្ចឹងល្អហើយ (និយាយលេងទេណ៎ា) ថ្ងៃក្រោយកុំភ្លេចថានិយាយសួស្តីជំនួសវិញ ។ កាលនៅស្រុកខ្មែរ ពេលដល់ម៉ោងធ្វើការក៏ចូលធ្វើការតែម្តង ដូចជាមិនសូវបានប្រើពាក្យស្វាគមន៍គ្នាសោះ សូម្បីតែជាមួយចៅហ្វាយនាយខ្លួនឯងក៏អញ្ចឹងដែរ ។ តែពេលមកដល់ស្រុកគេ ឲ្យតែជួបគ្នា គេប្រើពាក្យគួរសមដាក់គ្នាទៅវិញទីមក (សួស្តី ឬ ជម្រាបសួរ) ហើយពេលនិយាយដៃក៏ត្រូវលើកសំពះគ្នាទៅវិញ ទៅមក ។ នេះជាឥរិយាបថមួយដ៏ល្អរបស់ខ្មែរ ដែលសៀមយកមកប្រើជាទម្លាប់ របស់គេទៅហើយ ។ ពេលទៅលេងផ្ទះម្តង ៗ ប្រើឥរិយាបថបែបនេះ ស្រាប់តែអ្នកធ្វើការកន្លែងចាស់ជាមួយគ្នាថា ចម្លងវប្បធម៌ពីសៀមទៅវិញ តាមពិតជាវប្បធម៌ប្រពៃណីដ៏ល្អរបស់ដូនតាយើង ។ តែខ្មែរយើងមិនទម្លាប់ប្រើ ហើយទម្លាប់បែបនេះហាក់ដូចជាមិនសូវមានទេក្នុងសង្គមបច្ចុប្បន្ន ជាពិសេសអ្នកទីក្រុង ។
កាលនៅតូចមានទម្លាប់ល្អដែរគឺចេញចូលផ្ទះជម្រាបសួរអ្នកផ្ទះរហូត ចាស់ទុំក៏ចេះគួរសមដាក់គាត់ដែរ។ តែមានម្តងនោះនៅតូចពេក ពេលគេចំអន់ថា ធ្វើឯងចេះគួរចេះសមអីណា៎ ក៏ស្រាប់តែប្រកាច់ឆ្កួតលែងចេះជម្រាបសួរ គួរសមចាស់ទុំតាំងពីហ្នឹងមក ម៉ែជេររាល់តែថ្ងៃហ្នឹងបងហ្អើយ។ តែនៅកន្លែងធ្វើការចេះគួរសមគ្រាន់បើបន្តិច។
ខ្មែរយើងតាំងពីដើមមកគឺមានទម្លាប់ល្អបង្រៀនកូនចៅឱ្យដឹងខុសត្រូវចេះគួរសមចាស់ទុំ តែមកដល់ជំនាន់ខ្ញុំនេះមានតែចាស់ៗជម្រាបសួរក្មេងវិញទេ។
បង និងកូនចោរតូច(ពិសិដ្ឋ)បានពន្យល់ច្បាស់លាស់ណាស់ ខ្ញុំសូមអរគុណលោកទាំងពីរនាក់។
លោកពិសិដ្ឋ ខ្ញុំក្មេងទេ អ៊ំមុនីមិនមែនអ្នកសរសេរប្រកាសហ្នឹងទេ។ ដូច្នេះហើយបានគាត់សំណូមពរខ្ញុំឱ្យបើកប្លក់មួយសម្រាប់គាត់និងបង្រៀនគាត់ពីរបៀបដាក់ប្រកាសផង។ ប្លក់គាត់គឺក្តីសង្ឃឹម។
សូមអភ័យទោសពីលោកពិសិដ្ឋដោយមិនបានជម្រាបតាមការគួរសម។ ញ៉ុមសុំទោស។